UTAFITI UNAONESHA SELI ZA MFUMO WA FAHAMU ZINAWEZA KUTIBU KISUKARI

Watafiti nchini Japan wamegundua jinsi seli za mfumo wa fahamu zinafaa kupandikizwa kwenye kongosho ili kutibu kisukari.  Hii ni habari nzuri yenye kutia matumaini kwa jamii ya wataalam wa tiba katika kukabiliana na ugonjwa wa kisukari unaoambatana na madhara mbalimbali kama shinikizo la juu la damu, kiharusi, kuharibika kwa figo na uoni hafifu au upofu.  Ripoti ya utafiti ambayo imechapishwa kwenye jarida la kitafiti la Embo Molecular Medicine na mtandao wa Medical News Today inaonesha seli zinazovunwa kutoka katika mfumo wa fahamu zinaweza kupandikizwa katika tezi la kongosho na kumaliza tatizo la ukosefu wa seli za beta ambazo huhitajika kwa ajili ya uzalishaji wa insulin.  Kisukari ni ugonjwa unaosababishwa na ukosefu wa kichocheo insulin kinachozalishwa na tezi kongosho au la mtu anaweza kuwa na uwezo wa kuzalisha kichochezi hiki, lakini kukapata ukinzani wa kutumiwa na seli za mwili.

Kuna aina kuu mbili za kisukari; cha aina ya kwanza na ya pili, ingawa kipo pia kinachojitokeza wakati wa ujauzito.

Ikumbukwe kuwa katika aina ya kwanza kinga za mwili inaziharibu seli zinazotengeza kichocheo cha insulin ambacho ndicho hutoa maelekezo ya seli kutumia sukari kama chanzo cha nishati.

Wakati ikiwa hivyo, kisukari aina ya pili hutokea pale kongosho linapoendelea kutengeza insulin kama kawaida, lakini hutokea ukinzani wa kuitumia mwilini kwa ajili ya kuzalisha nishati.

Takwimu za Shirika la Afya Duniani za mwaka 2015 zinakadiria watu zaidi ya 415 wanaishi wakiwa na maambukizi ya ugonjwa huu, idadi hii inatarajiwa kufikia milioni 642 ifikapo mwaka 2040.

Mpaka sasa hakuna tiba yoyote ya ugonjwa huu, hali inayowafanywa wagonjwa wa kisukari kutegemea zaidi kudhibiti kiwango cha sukari mwilini ili kupunguza madhara yake.  Utafiti huo ulioongozwa na Dk Tomoko Kuwabara kutoka taasisi ya Utafiti wa Afya ya Tsukuba (AIST) ya nchini Japan, ulilenga kuchunguza jinsi seli za binadamu zinavyokua na kujigawa kulingana na kazi mbalimbali za mwili na uwezekano wa kuzitumia seli mbalimbali kutekeleza majukumu tofauti na kawaida yake.

Katika ufafanuzi wake, Dk Kuwabara anasema kwa vile kisukari ni ugonjwa unaosababishwa na ukosefu wa aina moja ya seli, ugonjwa huu unaweza kutibika kwa kutumia upandikizaji wa seli mpya zitakazotumika kuzalisha kichocheo cha insulin.

Anasema, hata hivyo kwa vile kupandikiza seli za beta kutoka seli kongosho za watu wengine ni ngumu kutokana na ukosefu wa watoaji, njia muafaka ni kutumia seli za mfumo wa fahamu wa mgonjwa mwenyewe kufanikisha upandikizaji huo.

Seli za mfumo wa fahamu zinazoweza kupandikizwa kwenye tezi kongosho kwa urahisi zaidi ni zile zilizopo kwenye ubongo wa mbele zijulikanazo kitaalamu kama hippocampus na olfactory bulb.

Kwa kawaida, seli za mfumo wa fahamu huzalisha kiwango kidogo sana cha insulin tofauti na seli za tezi kongosho, hata hivyo, mara tu baada ya kupandikizwa kwenye tezi kongosho, seli hizo zilianza kutoa kiwango kiwango kikubwa cha kichocheo cha insulin na kiwango cha sukari katika damu kilionekana kupungua kwa kiwango kikubwa.

“Na, hata seli zilizopandikizwa zilipoondolewa, kiwango cha insulin kilishuka na kusababisha kupanda tena kwa kiwango cha sukari katika damu.” Anasema Dk Kubawara.

Utafiti ulitumika kwa kutumia panya walioambukizwa ugonjwa wa kisukari kisha upandikizaji wa majaribio ukafanywa kwa seli za mfumo wa fahamu kwenda kwenye tezi kongosho.

Kwenye matokeo hayo yaliyoleta matumaini mapya, siyo tu yalionesha uwezo wa seli za mfumo wa fahamu kudhibiti uzalishaji wa kichocheo cha insulin, bali ukweli kuwa seli zinazohitajika kwa ajili ya upandikizaji zinaweza kutoka kwa mgonjwa mwenyewe bila kuhitaji uwepo wa mtoaji (donor).

Akihitimisha, Dk Kubawara alisema matokeo ya utafiti wao yameonesha uwezo mkubwa wa seli za mfumo wa fahamu kutibu kisukari bila kuhitaji mabadiliko ya kinasaba au mtoaji (donor), hali ambayo inaleta matumaini ya kuondokana na tatizo la ukosefu wa watoaji wa seli za upandikizaji siku za mbele.

Dk Absolom Maiseri wa Hospitali ya Lugalo na Kituo cha Afya Mgulani, anaunga mkono utafiti huu na kueleza kuwa wagonjwa wa aina ya kwanza ya kisukari wanaweza kunufaika zaidi na matokeo haya.

Mara baada ya kugundulika, anasema wagonjwa hawa hutegemea sindano ya kichochezi cha insulin zinazochomwa chini ya ngozi kwa maisha yao yote.  “Ugunduzi huu utapunguza maumivu kwa wagonjwa pamoja na fedha nyingi wanazotumia kununua dawa hizi,” anasema.

Mtaalam wa maabara, Abdulraab Hassani ameupokea utafiti huu lakini, anasema bado kunahitajika utafiti mwingine kuthibitisha kama upandikizaji huu unaweza kuwa mbadala wa sindano ya insulin.

Ni vizuri jamii kuamka, moja ya njia rahisi za kujikinga isiyo na gharama ni kufanya mazoezi mepesi mara kwa mara au kuushughulisha mwili kwa kazi tofauti zinazoufanya viungo vingi kutumika kwa wakati mmoja.